Đình Bát Tràng: Cội Nguồn Thiêng Liêng Bên Dòng Sông Hồng - Nơi Quá Khứ Và Hiện Tại Giao Hòa
- phong nguyen ngoc
- 5 ngày trước
- 6 phút đọc
Chiều nay, khi ngồi check lại tin nhắn với anh em bên Gốm Sứ Kim Lan, lòng tôi bỗng thấy chộn rộn một cảm giác khó tả. Hôm 28/11 vừa rồi, tôi có nhắn: "Chủ nhật về, đưa khách đi Ninh Bình xong là phi thẳng về Hà Nội luôn". Chỉ một từ "về" thôi mà nghe nó nhẹ nhõm, thân thương đến lạ. Bởi với chúng tôi, những người con của đất gốm, dù có đi đâu, làm gì, dù có đưa khách du lịch đi khắp danh lam thắng cảnh đất nước, thì bến đỗ bình yên nhất vẫn là triền đê sông Hồng lộng gió, là mái đình làng cổ kính rêu phong.
Dạo gần đây,Xã Bát Tràng quê tôi bỗng trở nên "hot" hơn bao giờ hết trên mạng xã hội. Không chỉ bởi những mẻ gốm tinh xảo, mà còn bởi cái "chỗ hoàng hôn" bên sông mà tôi từng nhắc đến trong đoạn chat. Nó đẹp đến mức hộp thư của tôi lúc nào cũng "nổ" tin nhắn, người thì hỏi địa chỉ, người xin video gốc. Thậm chí, cả những đơn vị lớn như bên quảng cáo của Samsung cũng ngỏ lời muốn lấy bối cảnh. Anh em tôi còn bàn nhau, “trồng hoa ven cạnh thì đẹp”, để khách đến đây không chỉ mua gốm mà còn được đắm mình trong cái rực rỡ của thiên nhiên.
Nhưng, nếu ánh hoàng hôn rực rỡ kia là vẻ đẹp của hiện tại, của sự lan tỏa và thu hút, thì Đình Bát Tràng lại chính là vầng dương vĩnh cửu, là linh hồn trầm mặc nhưng đầy uy quyền, soi chiếu cho lịch sử phát triển của cả làng nghề chúng tôi qua bao thế kỷ. Hôm nay, tạm gác lại những ồn ào của "view triệu like", tôi muốn mời các bạn bước chậm lại, để cùng tôi về thăm chốn linh thiêng nhất của làng gốm – Đình Bát Tràng.
1. Vị Thế Độc Tôn Của Ngôi Đình Cổ
Đình Bát Tràng toạ lạc tại một vị trí đắc địa thuộc thôn 1, làng cổ Bát Tràng, xã Bát Tràng. Với người dân chúng tôi, đây không chỉ là một công trình kiến trúc, mà là "trái tim" của làng. Ngôi đình hướng ra dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa, như muốn đón lấy mọi tinh túy của đất trời, sông nước để hun đúc nên cái hồn cốt của gốm sứ.
Mỗi lần đi xa về, chỉ cần nhìn thấy mái đình cong vút thấp thoáng sau những rặng cây, là thấy lòng mình tĩnh lại. Đình Bát Tràng mang trong mình dáng vẻ uy nghi, bề thế, là minh chứng sống động cho sự hưng thịnh của một làng nghề thủ công mỹ nghệ hàng đầu đất Việt.
2. Kiến Trúc Chữ "Nhị" - Tuyệt Tác Của Người Thợ Cả
Nếu ai hỏi tôi điều gì làm nên sự đặc biệt trong kiến trúc của đình làng mình, tôi sẽ tự hào mà nói về kết cấu chữ "Nhị". Đó là một lối kiến trúc cổ điển, trang trọng, gồm hai tòa nếp nhà song song với nhau: Đại đình và Hậu cung.
Sự sắp đặt này không chỉ tạo nên độ sâu cho không gian thờ tự mà còn thể hiện tư duy thẩm mỹ tinh tế của cha ông. Bước qua Nghi môn, đi qua Tam quan, bạn sẽ thấy cả một quần thể kiến trúc hài hòa mở ra trước mắt. Nào là Bắc môn, Nam môn, nào là sân đình rộng lớn lát gạch Bát Tràng đỏ au, hai bên là hai dãy Giải vũ chạy dài.
Mọi chi tiết, từ những đầu đao cong vút, những cột gỗ lim to sừng sững, cho đến những mảng chạm khắc rồng phượng tinh xảo, tất cả đều toát lên vẻ tài hoa của những người thợ nề, thợ mộc, và dĩ nhiên, không thể thiếu bàn tay của những nghệ nhân gốm sứ. Đình làng tôi là nơi hội tụ tinh hoa của trăm nghề, là niềm kiêu hãnh của cả một cộng đồng.
3. Nơi Thờ Phụng "Lục Vị Nhà Thánh" Và Tổ Nghề Gốm
Người Bát Tràng chúng tôi trọng tình, trọng nghĩa và đặc biệt là trọng "Đạo". Chúng tôi sống bằng nghề, và chúng tôi thờ Tổ nghề như một lẽ sống.
Tại Đình Bát Tràng, chúng tôi thờ phụng sáu vị thành hoàng, mà dân làng vẫn tôn kính gọi là "Lục vị nhà thánh". Nhưng điều khiến ngôi đình này trở nên độc nhất vô nhị trong lòng những người thợ gốm như tôi, đó là trong số các vị thần được thờ, có Tổ làng nghề Bát Tràng.
Mỗi khi lò nung đỏ lửa, hay trước những chuyến hàng đi xa, chúng tôi đều ra đình thắp một nén nhang. Đó là lời tạ ơn Tổ nghề đã khai sáng, đã truyền dạy bí quyết "hỏa biến" từ đất thành vàng. Đó cũng là lời cầu mong cho mưa thuận gió hòa, cho mẻ gốm ra lò được tròn trịa, sắc nét. Sự hiện diện của Tổ nghề trong đình làng chính là lời nhắc nhở cháu con đời đời phải giữ lấy ngọn lửa nghề, giữ lấy cái tâm trong sáng như men ngọc.
4. Lễ Hội Mùa Xuân - Nhịp Đập Của Làng
Nếu bạn muốn thấy một Bát Tràng sống động nhất, hào hùng nhất, hãy về với chúng tôi vào những ngày xuân. Lễ hội truyền thống hằng năm của làng diễn ra từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 02 âm lịch.
Đó là những ngày mà cả làng như không ngủ. Cờ ngũ sắc rợp trời, tiếng trống hội vang rền cả khúc sông. Người con Bát Tràng dù đang làm ăn ở phương trời nào cũng cố gắng thu xếp để về. Chúng tôi dâng lên Thánh những sản phẩm gốm sứ tinh túy nhất – những chiếc bình, chiếc lọ được làm bằng tất cả tâm huyết và tài năng.
Lễ hội không chỉ là nghi thức tín ngưỡng, mà là sợi dây vô hình gắn kết tình làng nghĩa xóm. Đó là lúc người già kể cho người trẻ nghe về tích xưa, là lúc nghệ nhân già truyền lửa đam mê cho thế hệ kế cận.
5. Dấu Ấn Được Ghi Nhận
Những giá trị to lớn ấy của Đình Bát Tràng đã được lịch sử và nhà nước ghi nhận xứng đáng. Ngày 07 tháng 02 năm 2002, một cột mốc mà người dân Bát Tràng chúng tôi không bao giờ quên: UBND Thành phố Hà Nội đã ra quyết định xếp hạng Đình Bát Tràng là Di tích Lịch sử - Kiến trúc nghệ thuật.
Tấm bia công nhận di tích dựng trang trọng nơi cửa đình không chỉ là một danh hiệu, mà là sự khẳng định vị thế văn hóa của Bát Tràng trong dòng chảy lịch sử dân tộc. Nó là niềm tự hào để mỗi khi có khách phương xa tới, hay như khi tôi trò chuyện với anh em bạn bè, tôi đều có thể vỗ ngực mà khoe: "Đấy, đình làng tôi đấy, di tích lịch sử cấp thành phố đấy!"
6 Lời Kết
Từ những câu chuyện phiếm về một "chỗ hoàng hôn" được Sam sung săn đón, về ý tưởng trồng thêm hoa cho đẹp cảnh quan, tôi lại càng thấm thía hơn giá trị của những gì cha ông để lại. Chúng tôi – thế hệ hôm nay – đang nỗ lực làm mới Bát Tràng, đưa hình ảnh làng nghề vươn xa bằng công nghệ, bằng du lịch, bằng những thước phim đẹp.
Nhưng dù có bay cao, bay xa đến đâu, gốc rễ của chúng tôi vẫn cắm sâu nơi sân đình này. Đình Bát Tràng vẫn đứng đó, uy nghiêm và hiền hậu, như một người cha già bao dung, chở che cho những đứa con làng gốm.
Nếu có dịp ghé thăm Bát Tràng, sau khi đã check-in chán chê ở bờ sông, sau khi đã ngắm hoàng hôn đỏ rực, xin mời bạn hãy bước vào không gian tĩnh lặng của Đình làng. Hãy thắp một nén hương, để cảm nhận hồn thiêng sông núi, và để hiểu vì sao, gốm Bát Tràng lại có sức sống mãnh liệt đến thế.
Chào đón bạn về với Bát Tràng, về với niềm tự hào của chúng tôi!
Bình luận